Η 17η ετήσια έρευνα της Petrofin Research© αποτυπώνει ένα σύνθετο τοπίο στη χρηματοδότηση της παγκόσμιας ναυτιλίας: μικρή αύξηση δανεισμού από τις τράπεζες, ραγδαία άνοδος των εναλλακτικών μορφών χρηματοδότησης και στροφή στη βιωσιμότητα.
📈 Οι ελληνικές τράπεζες ξεχωρίζουν με +18% αύξηση, ενώ οι Poseidon Principles αποκτούν όλο και μεγαλύτερη επιρροή στη διαμόρφωση των πιστωτικών στρατηγικών.
Σε ένα περιβάλλον γεμάτο κανονιστικές πιέσεις, γεωπολιτική αστάθεια και έναν μεταβαλλόμενο χρηματοοικονομικό χάρτη, η παγκόσμια ναυτιλιακή χρηματοδότηση κατέγραψε μικρή αλλά αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα το 2024. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Petrofin Research, η συνολική τραπεζική έκθεση στη ναυτιλία ανήλθε στα 289,65 δισ. δολάρια, παρουσιάζοντας αύξηση 2% σε σχέση με το 2023.
Αργή αλλά σταθερή ανάπτυξη σε κλίμα αβεβαιότητας
Ο Δείκτης Petrofin, ο οποίος παρακολουθεί τις τάσεις της ναυτιλιακής χρηματοδότησης από το 2008, σημείωσε μικρή άνοδο από το 62 στο 63 για το 2024. Παρότι πρόκειται για τη δεύτερη διαδοχική χρονιά με θετικό πρόσημο, η αύξηση είναι υποτονική σε σύγκριση με την εκρηκτική ανάπτυξη της παγκόσμιας χωρητικότητας στόλου, η οποία αποτιμάται πλέον σε περίπου 2 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Η Ευρώπη παραμένει κυρίαρχη στην αγορά τραπεζικής ναυτιλιακής χρηματοδότησης με 52% του συνολικού χαρτοφυλακίου των 40 μεγαλύτερων τραπεζών. Οι ιαπωνικές τράπεζες διατηρούν μερίδιο 22%, ενώ η παρουσία των ΗΠΑ παραμένει περιορισμένη. Εξαιρετική επίδοση παρουσίασαν οι ελληνικές τράπεζες, οι οποίες αύξησαν το δανειακό τους χαρτοφυλάκιο κατά 18%, αγγίζοντας τα 18 δισ. δολάρια.
Η άνοδος των εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης
Το 2024 επιβεβαίωσε τη στροφή των πλοιοκτητών σε μη τραπεζικές μορφές χρηματοδότησης – leasing, εξαγωγική πίστη, ιδιωτικά κεφάλαια – που πλέον καλύπτουν περίπου 40% της παγκόσμιας ναυτιλιακής χρηματοδότησης. Οι κινεζικοί φορείς leasing συνεχίζουν να κερδίζουν έδαφος, προσφέροντας υψηλότερα ποσοστά δανεισμού και πιο ευέλικτους όρους σε σχέση με τις αυστηρότερα ρυθμιζόμενες δυτικές τράπεζες.
Η εισαγωγή του Basel IV το 2025 έχει ήδη ωθήσει τις τράπεζες σε αυστηρότερη διαχείριση κινδύνου, οδηγώντας τις πολλές φορές σε χαμηλότερα περιθώρια κέρδους προκειμένου να διατηρήσουν πελατεία.
Η βιωσιμότητα ως μοχλός στρατηγικής και ανάπτυξης
Η αποανθρακοποίηση του ναυτιλιακού τομέα δεν αποτελεί πλέον επιλογή αλλά στρατηγική ανάγκη. Η εφαρμογή των Αρχών του Ποσειδώνα (Poseidon Principles) έχει ήδη προσελκύσει 35 τραπεζικούς υπογράφοντες, οι οποίοι εκπροσωπούν περίπου 240 δισ. δολάρια ναυτιλιακής χρηματοδότησης.
Ιδιαίτερα δυναμική είναι η παρουσία ευρωπαϊκών τραπεζών και ελληνικών τραπεζών, με πολλές να προσφέρουν δάνεια συνδεδεμένα με KPIs (Δείκτες Απόδοσης) που στοχεύουν στη μείωση εκπομπών και την πράσινη μετασκευή του στόλου. Τα sustainability-linked loans ενισχύθηκαν, ενώ παράλληλα παρατηρήθηκε αυξημένο ενδιαφέρον για δανεισμό προς πλοία διπλού καυσίμου (dual-fuel) και LNG.
Γεωπολιτικά ρίσκα και εμπορικές αναταράξεις
Η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στο Λευκό Οίκο το 2025 πυροδότησε ένα νέο κύμα προστατευτισμού, με τιμωρητικούς δασμούς κατά Κίνας, Ε.Ε. και Καναδά. Οι εξελίξεις αυτές έχουν ήδη επηρεάσει τον ρυθμό του διεθνούς εμπορίου, καθώς αυξάνεται η αβεβαιότητα για τα μελλοντικά κόστη μεταφοράς και την κατεύθυνση των ροών.
Πλοιοκτήτες με κινεζικά leasing σχήματα εξετάζουν πλέον μετατροπές σε τραπεζικό δανεισμό, κυρίως σε περιπτώσεις εταιρειών εισηγμένων στις ΗΠΑ, όπου υπάρχει αυξανόμενη πίεση για μείωση της έκθεσης στην Κίνα.
2025: Ένα διπολικό σύστημα ναυτιλιακής χρηματοδότησης
Οι τάσεις δείχνουν την εγκαθίδρυση ενός διπλού μοντέλου χρηματοδότησης:
- Οι παραδοσιακές τράπεζες προσφέρουν χαμηλά LTV (Loan-to-Value) ποσοστά και δάνεια για περιβαλλοντικά συμβατά πλοία.
- Οι εναλλακτικοί πάροχοι, όπως κινεζικές και ιαπωνικές leasing εταιρείες, παρέχουν υψηλό LTV (έως και 75%) με περισσότερη ευελιξία.
Το 2024 σημειώθηκε επίσης διπλασιασμός της αγοράς ομολόγων ναυτιλίας ($14,5 δισ. από $7,4 δισ. το 2023), ενώ οι δημόσιες εγγραφές (IPOs) ήταν περιορισμένες.
Συμπεράσματα:
- Αύξηση 2% στα τραπεζικά ναυτιλιακά δάνεια παγκοσμίως (2024).
- Εκτόξευση της μη τραπεζικής χρηματοδότησης μέσω leasing και funds.
- Ελληνικές τράπεζες σε πορεία ισχυρής ανάπτυξης.
- Η βιωσιμότητα αναδεικνύεται σε βασικό άξονα στρατηγικής.
- Γεωπολιτικοί κίνδυνοι επηρεάζουν τις ροές κεφαλαίων και εμπορίου.
Επιμέλεια
Νίκος Κ. Δούκας
